Καρπενησιώτης ή Τρικεριώτης; Διαλέχτε που να φτιάξουμε υδροηλεκτρικό!

Με κίνδυνο να γίνουμε και μονότονοι αλλά και να παρεξηγηθούμε από άλλους φίλους μας σε άλλα μέρη της όμορφης πατρίδας μας, θα ξανασχοληθούμε με την Ευρυτανία και τα ποτάμια της. Αιτία σήμερα η πολύ ενδιαφέρουσα επιστολή του Κωνσταντίνου Χουλιάρα στα "Ευρυτανικά Νέα" με τίτλο "Άνεμοι και Ύδατα - Υδροηλεκτρικά Έργα και Ανανεώσιμες Πηγές στην Ευρυτανία"

Η παρέμβασή μου έγκειται στο οτι ενώ τα έργα ΑΠΕ είναι πλέον προ των πυλών και ιδιαίτερα η Ευρυτανία, θα σηκώσει μεγάλο μέρος από το βάρος τους, μετατρέποντας την όμορφη ορεινή φύση της σε μια σειρά από εργοτάξια υδροηλεκτρικών και αιολικών έργων, υπάρχει σύγκρουση απόψεων στην τοπική κοινωνία και η μια πλευρά προσπαθεί να βάλει τρικλοποδιά στην άλλη.

Σε προηγούμενο άρθρο της, με τίτλο "Στα Διπόταμα θα γίνει το μεγαλύτερο υδροηλεκτρικό της Ευρυτανίας" η εφημερίδα "Ευρυτανικά Νέα" (Αρ. φυλ. 373/6-1-10), επιτίθεται εναντίον της "Κίνησης Πολιτών Καρπενησίου" γιατί ενώ αντιδρά στο Υδροηλεκτρικό που θέλει να φτιάξει η εταιρεία Μηχανική στον Καρπενησιώτη, δε διαμαρτύρεται για το διπλάσιου μεγέθους υδροηλεκτρικό που θέλει να κατασκευάσει η εταιρεία Ρόκας στον Τρικεριώτη.

Οι "Φίλοι των Ποταμών" έχουν κάνει γνωστή την αντίρρησή τους για όλα τα υδροηλεκτρικά έργα σε πλεύσιμα ποτάμια, αλλά και ιδιαίτερα στο έργο στον Καρπενησιώτη, για το οποίο μάλιστα είχε σχεδιάσει συμμετοχή στις κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας, που όμως δεν πραγματοποιήθηκε τελικά. Θεωρώ απαραίτητο να σημειώσω, πως το έργο της Ρόκας στα Διπόταμα - ένα από τα τέσσερα έργα στη περιοχή για τα οποία είχε υποβάλει αίτηση η εταιρεία - πήρε Άδεια Παραγωγής από τη ΡΑΕ μόλις το Δεκέμβριο του 2009, αφού δηλαδή είχαν ξεκινήσει οι κινητοποιήσεις για το έργο της Μηχανικής. Το υδροηλεκτρικό μάλιστα της Μηχανικής έχει Άδεια Παραγωγής από το 2005 και είχε ήδη προχωρήσει σε συζητήσεις με τις τοπικές κοινωνίες για την έναρξη της κατασκευής.

Στο άρθρο του ο κύριος Χουλιάρας, δεν υιοθετεί βέβαια το "πολεμικό ύφος" του προηγούμενου άρθρου της εφημερίδας, αλλά κάνει μια σειρά από σκέψεις, στη λογική του οτι δεν μπορούμε να λέμε όχι σε όλες τις ΑΠΕ και πως ενώ το έργο στον Τρικεριώτη θα είχε μεγάλες επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον και τον εναλλακτικό τουρισμό που δραστηριοποιείται στο ποτάμι, ίσως το έργο στον Καρπενησιώτη, δεν είναι και τόσο κακή ιδέα, μια και μόνο καγιάκερς το επισκέπτονται...

Δυστυχώς, το να μη μπορούν να το επισκεφτούν οι καγιάκερς είναι το λιγότερο που περιμένει το ποταμό, μετά απ' την εκτροπή του. Βέβαια, οι όποιες συζητήσεις γίνονται μεταξύ εταιρείας και κοινοτήτων για διασφάλιση της οικολογικής παροχής και της απομάκρυνσης των προϊόντων εκσκαφής που συνήθως ρίχνονται απ' τους εργολάβους στο ποτάμι, καταστρέφοντας το οικοσύστημα, είναι βήματα προς την σωστή κατεύθυνση, αρκεί να μπορούν να διασφαλιστούν.
Πολλά ακόμη βήματα θα μπορούσαν να γίνουν για να διασφαλισθεί η δυνατόν ανώδυνη επέμβαση του ανθρώπου στο ποτάμι, από το στάδιο σχεδιασμού και μελέτης, μέχρι την κατασκευή και τη λειτουργία των υδροηλεκτρικών.

Ακολουθεί η "παρέμβαση" των ΦτΠ η οποία στάλθηκε προς δημοσίευση στα Ευρυτανικά Νέα.

Με πολύ προσοχή και ιδιαίτερο ενδιαφέρον διάβασα την επιστολή του κυρίου Κ. Χουλιάρα, στα Ευρυτανικά Νέα (Αρ. φυλ. 377/3-2-10) με τίτλο: «Υδροηλεκτρικά Έργα και Ανανεώσιμες Πηγές στην Ευρυτανία». Χαίρομαι ιδιαίτερα γιατί καταλαβαίνω πως ο κύριος Χουλιάρας έχει σκύψει πάνω στο θέμα και έχει προβληματιστεί, για το λόγο που οι Ευρυτάνες αντιτίθενται στα αιολικά πάρκα και τα υδροηλεκτρικά έργα στο τόπο τους. Ο προβληματισμός είναι πάντα καλός. Διαμορφώνει απόψεις, συντελεί στο διάλογο και συνήθως δίνει λύσεις σε προβλήματα.


Η άποψή του, αν δε κάνω λάθος, είναι πως οι πολίτες δεν πρέπει να πουν ένα στείρο ΟΧΙ στην ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ευρυτανία, αποδεχόμενοι τις σχετικές θέσεις της Κίνησης Πολιτών Καρπενησίου, αλλά να δεχθούν κάποια από τα προτεινόμενα έργα – στην περίπτωσή μας το υδροηλεκτρικό έργο στον Καρπενησιώτη - τα οποία απ’ ότι φαίνεται δεν έχουν μεγάλες επιπτώσεις σε σχέση με κάποια άλλα.

Η πρώτη σκέψη μου, πριν απαντήσω αυθόρμητα στην αξιόλογη επιχειρηματολογία του κυρίου Χουλιάρα, ήταν πως ίσως θα ‘πρεπε, τώρα που αρχίζει επιτέλους η συζήτηση για τις ΑΠΕ στην Ευρυτανία, να μην ερχόμαστε κάποιοι φίλοι μεν και συχνοί επισκέπτες της περιοχής, αλλά στην ουσία ξένοι, να επιχειρηματολογούμε υπέρ ή κατά των όποιων τοπικών απόψεων. Ιδιαίτερα όταν οι απόψεις είναι και μετριοπαθείς αλλά και λογικές. Οι Ευρυτάνες είναι αυτοί που θα αποφασίσουν για την ανάπτυξη της περιοχής τους γιατί έτσι πρέπει! Έτσι θα πρέπει ν’ αποφασίσουν και οι κάτοικοι της γειτονικής Φωκίδας, της Αιτωλοακαρνανίας, οι κάτοικοι στα Τζουμέρκα και τη λάκα του Αώου, για τις δεκάδες υδροηλεκτρικών έργων που σχεδιάζονται στα ποτάμια τους, όπως και όλοι οι Έλληνες που ζουν στα ελληνικά βουνά, αλλά κι αυτοί που ζουν στα νησιά μας και βομβαρσίζονται από αιτήσεις για εγκατάσταση αιολικών πάρκων.

Πιστεύω όμως πως είναι υποχρέωση κάθε ανθρώπου που αγαπά τη φύση και έχει ζήσει την καταστροφή της από δήθεν πράσινα έργα, να καταθέτει τις απόψεις του, με την ελπίδα πως αυτές θα μετατραπούν όχι σε άρνηση στα πάντα, αλλά σε προσεκτικότερες και ορθολογικότερες επιλογές, ώστε οι ΑΠΕ να προχωρήσουν όσο και όπου πραγματικά χρειάζεται και να πετύχουν στο στόχο τους που είναι να βοηθήσουν το περιβάλλον και όχι να το καταστρέψουν.

Όλοι συμφωνούμε πως σε μια κοινωνία, που στηρίζεται στην ενέργεια για όλες της τις δραστηριότητες, η παραγωγή ενέργειας από ιδίους πόρους είναι θεμελιώδης ανάγκη. Η συνεχής όμως αύξηση των ενεργειακών μας απαιτήσεων και οι βεβαιωμένες πια επιπτώσεις στο περιβάλλον, επιβάλουν υπευθυνότητα τόσο στην παραγωγή όσο και στη κατανάλωση ενέργειας. Το δεύτερο μάλιστα, ο περιορισμός της κατανάλωσης ενέργειας, είναι αυτό που περνά και περισσότερο απ’ το χέρι του καθενός μας να βελτιώσει. Με ένα καλύτερο κεντρικό σχεδιασμό και κίνητρα απ’ τη πλευρά της πολιτείας, θα μπορούσαμε να έχουμε εντυπωσιακά αποτελέσματα, ξεκινώντας απ’ το σπίτι μας και τις προσωπικές μας μετακινήσεις, για να φτάσουμε στα δημόσια κτίρια, τις συγκοινωνίες και τις μεταφορές.

Όλοι επίσης συμφωνούμε πως η παραγωγή ενέργειας πρέπει να μην επιβαρύνει περισσότερο το περιβάλλον, αλλά και να μοιραστεί χωροταξικά σε όλη την επικράτεια, ώστε κάθε περιοχή να συνεισφέρει παραγωγικά σε αυτό τον τομέα. Πληγές σαν αυτές που άνοιξαν η συγκέντρωση των λιγνιτωρυχείων και των θερμοηλεκτρικών εργοστασίων στη Πτολεμαϊδα και τη Μεγαλόπολη, καλό θα είναι να εκλείψουν στο μέλλον. Επειδή όμως ο λιγνίτης είναι ντόπιος και η τεχνολογία παραγωγής ενέργειας από λιγνίτη είναι η οικονομικότερη λύση αυτή τη στιγμή, ας μην περιμένουμε άμεσες και ριζοσπαστικές αλλαγές.

Βελτιώσεις στην απόδοση των υφιστάμενων μονάδων και μείωση των εκπομπών καυσαερίων με καλύτερα φίλτρα, θα ήταν ένα καλό πρώτο βήμα, προετοιμάζοντας το έδαφος για πιο μεγάλη ένταξη των ΑΠΕ στο σύστημα. Ο καθαρισμός των φραγμάτων και η βελτίωση της παροχετευτικότητας των ταμιευτήρων των μεγάλων υδροηλεκτρικών μας, θα ήταν ένα ακόμη βήμα καλύτερης διαχείρισης των σημερινών ενεργειακών πηγών.

Πάντα όμως υπάρχει χώρος για περισσότερη ενέργεια και γιατί να μην εκμεταλευθούμε, λένε κάποιοι, όλο αυτό το αιολικό και το υδάτινο δυναμικό που έχει η πατρίδα μας; Τόσο μεγάλο είναι αυτό το δυναμικό που θα μπορούσε σύντομα η Ελλάδα ν’ απεξαρτηθεί απ’ το λιγνίτη, να καλύψει όλες τις ανάγκες της και γιατί όχι, να εξάγει και πράσινη ενέργεια, όπως φαντάζονται κάποιοι.

Η πρώτη απάντηση που έρχεται στο μυαλό μου είναι πως, αν ήταν τόσο απλά και εύκολα τα πράγματα, γιατί δεν το έκανε τόσα χρόνια το κράτος και η ΔΕΗ; Αν θέλαμε να γίνουμε ενεργειακά αυτόνομοι γιατί δεν κινηθήκαμε τόσο καιρό προς εκείνη τη κατεύθυνση;

Γιατί δεν προχωρήσαμε όλα αυτά τα έργα που υποβάλλονται σήμερα από ιδιώτες επενδυτές, με μελέτες του Δημοσίου, έλεγχο του Δημοσίου και κέρδη για το Δημόσιο; Γιατί να δώσουμε τη δημόσια γη (γιατί τα ποτάμια και τα βουνά είναι δημόσια περιουσία) σε κάθε λογής επενδυτές που θέλουν να φτιάξουν μικρά (κάποιοι όπως η Μηχανική και η ΤΕΡΝΑ ζητάνε να φτιάξουν και μεγάλα) υδροηλεκτρικά, ή αιολικά πάρκα; Γιατί να επιδοτούμε αυτά τα Έργα με επενδύσεις που θα πήγαιναν αλλού, δεσμευόμενοι ν’ αγοράσουμε κατόπιν την παραγόμενη ενέργεια, σε ακριβότερες τιμές, που σίγουρα θα μετατρέψουν τη ΔΕΗ σε ακόμα πιο προβληματική εταιρεία;

Με τις δεσμευτικές τιμές που πωλείται η ενέργεια σήμερα, ένα μικρό υδροηλεκτρικό μπορεί ν’ αποσβέσει την κατασκευή του και να γίνει εξαιρετικά κερδοφόρο σε μια πενταετία. Γιατί να μην κατασκευαστούν από το δημόσιο όσα έργα πραγματικά χρειάζονται και να μείνουν έτσι τα χρήματα στο κράτος; Γιατί να μην κατασκευαστούν από τους ίδιους τους Δήμους; Τα έσοδα από λίγα και καλομελετημένα έργα σε κάθε νομό, θα μπορούσαν να αποφέρουν περισσότερα έσοδα από το 3% που δίνεται στις τοπικές κοινωνίες από όλα τα σχεδιαζόμενα έργα.

Η απάντηση που έχω να δώσω στα παραπάνω είναι πως απλά δεν καταφέραμε να διαχειριστούμε σωστά το ενεργειακό μας ισοζύγιο όταν έπρεπε και τώρα έχουμε γίνει δέσμιοι των ίδιων μας των δεσμεύσεων για 20% ενέργεια από ΑΠΕ σε χρόνους που δεν θα μπορούσαμε να τα κάνουμε με ιδίους πόρους.

Ευθύνη σε αυτό έχει τόσο η Πολιτεία που δεν αντιμετώπισε την πρόκληση όταν έπρεπε, σχεδιάζοντας έγκαιρα τα απαραίτητα έργα ΑΠΕ, συζητώντας με τις τοπικές κοινωνίες και χωροθετώντας μονάδες σε σημεία ευρύτερης αποδοχής, επιβάλλοντας κατασκευές που θα σέβονταν και δεν θα υπονόμευαν το περιβάλλον.

Ευθύνη έχουμε και όλοι όσοι γενικεύαμε τις αντιδράσεις μας κατά των έργων ΑΠΕ, δικαιολογημένα ίσως από την ανεπάρκεια των υφιστάμενων Έργων σε περιβαλλοντικές μελέτες και τις καταστροφικές για το περιβάλλον μεθοδολογίες κατασκευής των εργολάβων που απουσία επίβλεψης κατασκεύαζαν με μόνο γνώμονα το συμφέρον τους.

Σήμερα, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας έχει γίνει δικαίωμα του καθενός. Ο κάθε επενδυτής μπορεί να ζητήσει και να κατασκευάσει έργα ΑΠΕ και μάλιστα οι άδειες παραγωγής για υδροηλεκτρικά έργα έχουν ξεπεράσει τις 300 με ονομαστική ισχύ περίπου 830 MW (677 MW σε μικρά υδροηλεκτρικά – με το 10% αυτών στην Ευρυτανία). Με τη νέα ώθηση που δίνει στις ΑΠΕ το νεόδμητο υπουργείο Περιβάλλοντος – Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, μόνο τον Δεκέμβριο του 2009 υποβλήθηκαν αιτήσεις για Άδειες 4000MW από τις οποίες οι αιτήσεις για ΥΗΕ ξεπέρασαν τα 800MW, συμπεριλαμβανομένων 4 μεγάλων ΥΗΕ στον Αχελώο. Σύμφωνα με το νέο σχέδιο νόμου μάλιστα, τα μικρά υδροηλεκτρικά (έως 10ΜW) δεν θα χρειάζονται πλέον ούτε Άδεια Παραγωγής. Η κατάσταση φαίνεται να οδηγείται σε αδιέξοδο, με τα ποτάμια και τα βουνά πλέον να εκποιούνται, την Άγρια Φύση να συρρικνώνεται απ’ την εξάπλωση των Έργων σε έως τώρα απάτητες απ’ τον άνθρωπο περιοχές, αλλά και την αναπόφευκτη ταυτόχρονη εργοταξιοποίηση ολόκληρης της Πίνδου. Ο επόμενος που θα ζημιωθεί μετά το φυσικό περιβάλλον και την Άγρια Φύση, θα είναι προφανώς ο φυσιολατρικός τουρισμός στον οποίο έχει επενδύσει τόσο πολύ τα τελευταία χρόνια η ορεινή Ελλάδα.

Ο έλεγχος πάει να χαθεί και φαίνεται πως οι τοπικές κοινωνίες είναι η τελευταία γραμμή άμυνας για την προστασία της φύσης και του ορεινού τοπίου όπως το γνωρίσαμε και την διαφύλαξή τους για τις επόμενες γενεές. Το φυσικό μας περιβάλλον και η αειφόρος ανάπτυξη θα θυσιαστούν – αν τα αφήσουμε - τα επόμενα χρόνια για να μπορέσει η Ελλάδα να υλοποιήσει τις δεσμεύσεις της για προστασία του παγκοσμίου κλίματος, άσχετα με το πόσο το επιβαρύνουμε εμείς οι Έλληνες, άσχετα με το πόσο το επιβαρύνουν οι κάτοικοι της Πίνδου.

Το παιχνίδι έχει ξεκινήσει δεχόμαστε επίθεση. Μήπως ο προπονητής πρέπει να πάρει time out και να δώσει οδηγίες στην ομάδα;

Ο κύριος Χουλιάρας αναρωτιέται, αν θα έπρεπε από τα δυο σχεδιαζόμενα υδροηλεκτρικά στην περιοχή του Καρπενησίου, να δεχτούμε το ένα – στον Καρπενησιώτη – για να μπορούμε έτσι να πούμε όχι σ’ εκείνο στον Τρικεριώτη, που πιστεύει πως είναι πιο επιζήμιο. Ας μην μπούμε όμως σε τεχνικά ζητήματα. Ο καθένας μπορεί να επιχειρηματολογεί υπέρ του ενός ή υπέρ του άλλου Έργου. Γιατί αν κάποιος αναρωτιόταν με τη σειρά του γιατί να γίνει το υδροηλεκτρικό στον Καρπενησιώτη και να μη γίνει κάποιο ή κάποια άλλα απ’ τα 30 έργα που έχουν αδειοδοτηθεί στην Ευρυτανία, τα μισά εκ των οποίων είναι στο στάδιο εγκατάστασης όπως ο Καρπενησιώτης; Ή μήπως κάποια απ’ αυτά που επίσης αναμένουν αδειοδότηση και σύμφωνα με το νέο νομοσχέδιο δεν θα χρειάζεται πια να περιμένουν;

Κάπως έτσι θα έπρεπε να συζητηθεί το θέμα των ΑΠΕ σε όλο το Νομό, σε όλους τους Νομούς της χώρας, αλλά έχοντας όλα τα δεδομένα στο τραπέζι και αποφασίζοντας συνολικά. Δυστυχώς, μια συνολική μελέτη χωρητικότητας έργων ΑΠΕ ανά Νομό, η οποία θα βοηθούσε σε τέτοιες αποφάσεις δεν υπάρχει. Το μόνο που υπάρχει είναι οι μεμονωμένες μελέτες του κάθε Έργου που έχουν υποβληθεί από τους επενδυτές, με στοιχεία που δεν είναι πάντα ακριβή.

Αυτό που θα ‘πρεπε να ζητηθεί να γίνει απ’ τη Πολιτεία (ή το Νομό) είναι μετά από ένα αρχικό ενεργειακό σχεδιασμό, να συζητήσει με τις τοπικές κοινωνίες και να κάνει η ίδια τις επιλογές της. Απ’ όλο αυτό το όλο και διευρυνόμενο μωσαϊκό προτεινόμενων Έργων, να επιλέξει τον απαραίτητο αριθμό, χωροταξικά κατανεμημένων έργων, που αθροιστικά θα είχαν τη μικρότερη περιβαλλοντική επίπτωση. Θα επόπτευε ουσιαστικά, με τις τεχνικές υπηρεσίες της την κατασκευή και λειτουργία των Έργων, σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές μελέτες. Θα απαιτούσε συμμετοχή στην επένδυση και θα χρησιμοποιούσε τα έσοδα για την προστασία της άγριας ζωής, την προστασία και ανάδειξη περιοχών φυσικού κάλους, τις περιοχές που θα μπορούσε να αναπτυχθεί ο εναλλακτικός (φυσιολατρικός) τουρισμός.

Έτσι και έργα ΑΠΕ θα γίνονταν, σε αριθμούς όμως και θέσεις που θα συμφωνούσε η κάθε τοπική κοινωνία και έσοδα θα υπήρχαν που θα χρηματοδοτούσαν παράλληλες περιβαλλοντικές δραστηριότητες και το χρέος μας απέναντι στη κλιματική αλλαγή θα είχαμε εκπληρώσει.


Νίκος Μαυρής

Φίλοι των Ποταμών

Η παραπάνω επιστολή - παρέμβαση δημοσιεύθηκε στα Ευρυτανικά Νέα
Ευχαριστούμε.