«Υπάρχουν θεωρίες που δηλώνουν πως η Σελήνη αποτελείται από πετρώματα που προήλθαν αρχικά από τον μανδύα της Γης. Κι αυτό σημαίνει πως είναι πετρώματα σαν αυτά που μελετώ στο Μπούρινο και τη Βάλια Κάλντα. Εάν είναι έτσι, τότε έχω κάνει έναν πλήρη κύκλο», λέει η ίδια.
Επειδή τα αρχαία πετρώματα της Δεσκάτης περιέχουν μικρές ποσότητες ουρανίου, έχει καταστεί εφικτή η χρονολόγησή τους, ενώ κοντά στο φαράγγι του Αλιάκμονα μπορεί κανείς να δει με γυμνό μάτι τα ρήγματα, τις μεταμορφώσεις και τις κινήσεις των τεκτονικών πλακών κατά τη σύγκρουση των δύο ηπείρων. «Στη Δεσκάτη μπορούμε να δούμε ολόκληρο το φάσμα της γεωλογικής προόδου, τη γέννηση της «γηραιάς ηπείρου», την καταστροφή της ωκεανού της Τηθύος, τον σχηματισμό της οροσειράς της Πίνδου, και όλα αυτά στο ίδιο σημείο. Αυτό καθιστά την Δεσκάτη ως ένα από τα καλύτερα γεωλογικά παρατηρητήρια του πλανήτη!» λέει η κ. Ράσσιου.
Η γεωλογία του φαραγγιού του Αλιάκμονα μελετήθηκε για πρώτη φορά από τον Jan Brunn στα τέλη της δεκαετίας του 30. Το συμπέρασμα της πρωτοπόρας μελέτης του ήταν ότι οι σχηματισμοί των πετρωμάτων μέσα στο φαράγγι του Αλιάκμονα ήταν κρίσιμοι για την κατανόηση της σχέσης των βουνών του Βούρινου με τους παλιότερους σχηματισμούς της Δεσκάτης.
Ο Βούρινος είναι μια παράξενη οροσειρά. Σε υψόμετρο άνω των 1860 μέτρων, αποτελείται από πετρώματα που προήλθαν από τον μανδύα της γης. Πετρώματα τέτοιας προέλευσης ονομάζονται «οφιόλιθοι». Ο Jan Brunn έγραψε επιστημονική ιστορία όταν αναγνώρισε πως τα πετρώματα του Βούρινου, άρα όλοι οι οφιόλιθοι, είναι παρόμοιοι με εκείνους που σχηματίζονται σήμερα στους υφάλους των ωκεανών.
Στο τέλος της δεκαετίας του 60, οι Eldridge Moores και Jay Zimmerman μελέτησαν προσεκτικά την οροσειρά του Βούρινου. Ο Moores κατέγραψε με τέτοια λεπτομέρεια τον Βούρινο, ώστε να γίνει πρότυπο μοντέλο της οφιολιθικής γεωλογίας. Ο Zimmerman μελέτησε τα πετρώματα μέσα στο φαράγγι του Αλιάκμονα και συμπέρανε, ότι τα βουνά του Βούρινου προήλθαν από μια λεκάνη ωκεανού πάνω από μια στενή, καυτή, ζώνη ρήγματος.
Τα κατορθώματα αυτών των τριών γεωλόγων αποτελούν στοιχεία «κλειδιά» στην ανάπτυξη της σημερινής θεωρίας των τεκτονικών πλακών.
Συνοπτικά, η γεωλογική ιστορία του Φαραγγιού του Αλιάκμονα άρχισε πριν από 270 εκ. χρ. τουλάχιστον. Τα πετρώματα που αποτελούν σήμερα ένα μεγάλο μέρος της Δεσκάτης, συγκροτούσαν τότε μια αρχαία ήπειρο, την «Πελαγονία». Ο ηπειρωτικός φλοιός της άρχισε να απολεπτύνεται και να σπάει, δημιουργώντας έτσι τον ωκεανό της Τηθύος, ο οποίος κάποτε ένωνε την σημερινή Αγγλία με την Κίνα, διαχωρίζοντας τις αρχαίες ηπείρους της Ευρώπης και της Αφρικής. Περίπου πριν από 200 εκ. χρ. άρχισε η σύγκρουση των ηπείρων αυτών και συνεχίστηκε για περίπου 130 εκ. χρ. όπου σχηματίστηκαν οι Άλπεις. Τμήμα του χείλους της Τηθύος σφηνώθηκε μεταξύ αυτών των δύο ηπείρων στο τέλος του Ιουρασικού, ενώ μετά προωθήθηκε προς τις παρυφές της Πελαγονίας.
Η παρουσίας της αρχαίας Τηθύος διατηρείται σήμερα στο φαράγγι του Αλιάκμονα. Έτσι, κοιτάζοντας μια σειρά πολύχρωμων πετρωμάτων είμαστε μάρτυρες της ρήξης της Πελαγονίας και την καταστροφή της Τηθύος.
Ένα διεθνές πρόγραμμα καταγραφής και αναπαράστασης της γεωλογικής κληρονομιάς του Αλιάκμονα, θα μας θυμίζει μέσα διαδραστικών εφαρμογών την ιστορία που θα βυθιστεί στον ταμιευτήρα του Υδροηλεκτρικού Έργου του Αγίου Ιλαρίωνα, το οποίο ολοκληρώνεται φέτος.
Το ΥΗΕ Αγ.Ιλαρίωνα είναι το πέμπτο μεγάλο υδροηλεκτρικό που κατασκευάζεται στο μεγαλύτερο ποταμό της Ελλάδας, αλλά δυστυχώς όχι και το τελευταίο. Δυστυχώς, τρία ακόμα έργα σχεδιάζονται στο ελεύθερο - για κάποιους ανεκμετάλευτο - κομμάτι του ποταμού, που επιμένει να ρέει φυσικά και ακόμη περισσότερα στους παραπόταμούς του.
Οι Φίλοι των Ποταμών, θα οργανώσουν μια τελευταία κατάβαση για καγιάκ και ράφτ στο μέχρι τώρα δυναμικότερο κομμάτι του ποταμού, το κόκκινο φαράγγι του Αλιάκμονα. Ένα τελευταίο χαιρετισμό στο ομορφότερο κομμάτι του ποταμού που απ' του χρόνου θα είναι πια παρελθόν, στην οποία θα μπορέσουν και φίλοι πεζοπόροι. Περισσότερα σε επόμενή μας δημοσίευση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου